به گزارش «سراج24»، همین چند وقت پیش بود که سید حسن معین شیرازی رئیس هیات‌مدیره جمعیت مبارزه با دخانیات اعلام کرد: ایرانی‌ها روزانه 30میلیارد تومان سیگار دود می‌کنند که حتی با صرفنظر کردن از هزینه درمان بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات، یک برآورد بسیار ساده نشان از سود سرشاری دارد که بر اثر مصرف سالانه سیگار به جیب صنعت دخانیات روانه می‌شود.
این اظهارات اما در حالی بود که براساس اعلام شرکت دخانیات مصرف سالانه سیگار در کشور 60 میلیارد نخ است که بین 30 تا 40 درصد آن مربوط به سیگارهای قاچاق است. به عنوان مثال در سال 1389 بالغ بر 20 میلیارد نخ سیگار به کشور قاچاق شده و این نشان می دهد حجم وسیعی از سیگارهای مصرفی در کشور از مبادی غیر قانونی وارد کشور می شود.
در بین کشورهای دنیا ایران و برمه دو کشوری هستند که بیشترین میزان قاچاق سیگار را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان حجم قابل توجهی از گردش مالی 350 میلیارد دلاری سیگار در جهان به ایران تعلق دارد که آن هم نه از طریق قانونی که توسط قاچاق صورت می‌گیرد!
اهمیت این موضوع آنجاست که قاچاق سیگار علاوه بر منفعت کلانی که برای قاچاقچیان ایجاد می کند، کشور را از درآمدی که واردات رسمی و قانونی سیگار برای کشور دارد، محروم می کند. چرا که سهم هر ایرانی از دود کردن سیگار به 833 نخ در سال رسیده است و اگر این سیگارها از مبادی رسمی وارد کشور شود می تواند درآمد قابل توجهی را نصیب کشور کند.
در مقابل افزایش تولید و صادرات سیگار که بارها گفته شده از برنامه‌های اصلی شرکت دخانیات است، از راه های موثری است که می تواند تا حد زیادی جلوی قاچاق سیگار را بگیرد.
در عین حال گذاشتن مالیات زیاد روی مواد دخانی نیز مدت ها است که برای کاهش مصرف سیگار در کشور مورد توجه قرار گرفته اما از آنجایی که مخالفان می گویند این امر باعث افزایش قاچاق سیگار در کشور می شود تا کنون مسکوت مانده است.
افزایش مالیات بر روی مواد دخانی
حدود 6 سال پیش ستاد کشوری کنترل دخانیات ایران از دو برابر شدن مالیات بر مواد دخانی خبر داد، در ایران مالیات بر مواد دخانی تولید داخل و وارداتی به ترتیب 10 و20 درصد بود که با اقدام مجلس در اواخر سال 88، مالیات بر سیگارهای داخلی و وارداتی دو برابر شد .
بعد از گذشت 6 سال مجلس سال گذشته قرار شد دوباره مالیات سیگار را تا سقف 40 درصد افزایش دهد اما، این افزایش قیمت در حد حرف باقی ماند و به عمل تبدیل نشد، تا جایی که محمدحسین قربانی؛ رئیس فراکسیون مبارزه با دخانیات مجلس که به گفته خود در تصویب این بخش از قانون نقش موثری داشته، اعلام کرد: قانون بودجه در بخش افزایش مالیات سیگار هنوز به شرکت دخانیات و وزارت صنعت، معدن، تجارت ابلاغ نشده است.
این در حالی است که طرح افزایش مالیات سیگار و همزمانی آن با شعار 2014 سازمان بهداشت جهانی در سال گذشته درباره افزایش مالیات سیگار به‌عنوان راهکار موثر در کاهش مصرف دخانیات موجبات خوشحالی متولیان سلامت را درپی داشت چراکه به‌زعم کارشناسان وزارت بهداشت، کاهش مصرف دخانیات و تعداد مصرف‌کنندگان، می‌تواند تاثیر چشمگیری در تنزل بار بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات که ارقامی معادل افزایش اعتبارات وزارت بهداشت را به دست می‌دهد، ایجاد کند.
اما رد شدن این طرح در بودجه 94 امید متولیان سلامت را ناامید ساخته و نشان داد طرح افزایش قیمت دخانیات در کشور به آسانی قابل اجرا نیست. سازمان جهانی بهداشت هشدار می‌دهد که طی 40 سال آینده، سه کشور مصر، ایران و پاکستان درصدر کشورهای مصرف‌کننده دخانیات جهان قرار خواهند گرفت.
با نگاهی به جدول میزان مالیات بر خرده فروشی سیگار در 22 کشور منطقه مدیترانه شرقی می‌توان بر پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی درباره آتیه ایران صحه گذاشت چنانکه در این جدول، افغانستان با دو درصد، عراق با 4 درصد، سومالی با 7 درصد و ایران با 17 درصد مالیات بر قیمت خرده‌فروشی سیگار در رتبه‌های نخست نادیده گرفتن الزام افزایش قیمت سیگار قرار دارند.د
رحالی که سازمان بهداشت جهانی تاکید کرده که افزایش 10 درصدی قیمت دخانیات در هر سال می‌تواند کاهش 4 الی 5 درصدی تعداد سیگاری‌ها را درپی داشته باشد، طی سال‌های گذشته در ایران این توصیه نادیده گرفته شد چنانکه صرفا در سال 91 و به علت افزایش قیمت ارز، قیمت محصولات دخانی افزایش یافت اما سال 92 به قیمت پیشین بازگشت و طی سال‌های پیش از آن هم افزایش کمتر از 10 درصد اعتراض فعالان مبارزه با دخانیات را به دنبال داشت.
جان مردم مهم تر است یا سود اقتصادی؟
در این میان اما نکته اینجاست که در هر حال نمی توان قاچاق سیگار به کشور را نادیده گرفت. همین چند روز پیش بود که دکتر حیدری، رئیس مرکز تحقیقات و پیشگیری دخانیات دانشگاه شهید بهشتی گفت: ۲۲ درصد از حجم سیگارهای مصرفی در کشور به صورت قاچاق وارد می‌شوند. و کاملا مشخص است که تولید و صادرات سیگار برای جلوگیری از قاچاق می تواند سود اقتصادی خوبی را روانه جیب دهخانیاتی ها کند اما سوال اینجاست که آیا می توان از سلامت مردم به دلیل سود اقتصادی گذشت؟
وزیر بهداشت در این خصوص معتقد است که متاسفانه عزم جدی در مبارزه با دخانیات وجود ندارد و ارقامی که در این مسیر در اختیار دولت قرار می‌گیرد درمقایسه با کل بازار سیگار، تقریبا ناچیز است.
او تاکید دارد: 10 درصد جامعه علاقه‌مندند که 10هزار میلیارد را دود کنند و درعین حال به خود آسیب برسانند و دچار بیماری های صعب العلاج شوند و قرار نیست که از سلامت 70 میلیون نفر برای این 10 میلیون نفر یا هشت میلیون نفر هزینه کنیم.
هاشمی اعتبارات وزارت بهداشت از بودجه عمومی را 9 هزار میلیارد تومان عنوان کرد و گفت: این درحالی است که شاید فقط با وضع مالیات سیگار، درکمتر از پنج سال وزارت بهداشت از بودجه عمومی منفک خواهد شد و این را از این بابت نمی‌گویم که مشکل بودجه وزارتخانه رفع شود بلکه می‌خواهم ارزش این کار را اعلام کنم .
از سوی دیگر، معاون وزیر بهداشت، علی‌اکبر سیاری نیز به تازگی اعلام کرده: ۶ استراتژی برای کنترل دخانیات در دنیا وجود دارد که اولین آن؛ افزایش هزینه لذت بردن از سیگار است یعنی اینکه قیمت مواد دخانی از طریق مالیات بالا برود.
او با تاکید بر اینکه مالیات بر سیگار درحال حاضر به قیمت خرده‌فروشی گرفته نمی‌شود، افزود: ما معتقدیم با افزایش مالیات بر سیگار به قیمت خرده‌فروشی، علاوه بر اینکه مصرف مواد دخانی کاهش می‌یابد، باعث خواهد شد قاچاق سیگار نیز کنترل شود.
سیاری توضیح داده: بررسی‌ها نشان می‌دهد سالانه هزار تریلی سیگار وارد کشور می‌شود، چطور ممکن است کسی متوجه ورود قاچاق این مقدار سیگار نشود. ما معتقدیم واردات قاچاق سیگار سازمان یافته است که باید با آن برخورد جدی شود.
او با تاکید بر اینکه رانت‌خوارها قدرتمند هستند، گفت: درحال حاضر مالیات بر سیگار ۱۱ درصد است که باید این میزان به ۸۰ درصد افزایش یابد.
با این حال اما به نظر می رسد جز در وزارت بهداشت کسی به فکر سلامت مردم نیست و دولتی ها قصد دارند مانند قبل ، سلامت مردم را قربانی اقتصاد و سود اقتصادیی کنند که به جیب عده ای از رانت خوارهای قدرتمند خواهد رفت.
